Definicija
Većina skvamoznih karcinoma nastaje na koži koja je prethodno prekomerno izlagana sunčevoj svetlosti ili drugim izvorima ultravioletnog zračenja. Skvamozni karcinom ćelija najčešće nastaje na mestu već postojećeg oštečenja kože ili na koži koja je pretrpela povredu ili zapaljenski proces.
Izbegavanje ultravioletnog zračenja može biti od koristi u cilju smanjivanja šansi za nastanak skvamoznog karcinoma ili drugih oblika karcinoma kože.
U slučaju nepružanja adekvatne medicinske pomoći, nastaje abnormalan rast skvamoznog karcinoma kože ili njegovog širenja u druge regije tela što može izazvati ozbiljne komplikacije.
Simptomi
Znaci i simptomi postojanja skvamoznog karcinoma kože uključuju:
Ravne, crvene plakove na koži
Crvene uzdignute plakove na ili u regiji anusa ili genitalija
Grube, oguljene plakove na usnama koji mogu voditi nastnaku otvorene rane
Rastuća izraslina u regiji kruste
Nastanak novih rana ili izdignutih nodusa na već postojećem ožiljnom procesu ili ulceru
Uzroci
Skvamozni karcinom ćelija kože najčešće se javlja u spoljašnjem omotaču kože usled prisutnih mutacija u DNA genetičkom materijalu. Greške u DNA izazivaju nastanak oštećenja ćelijske funkcije u vidu sistematskog obrasca kao i nastanak nekontrolisanog rasta ćelija. Krajnji rezultat jeste nastanak skvamoznog karcinoma kože. Potencijalni uzroci nastanka skvamoznog karcinoma kože podrazumevaju:
Preterana ekspozicija ultravioletnom zračenju
Ekspozicija hemijskim supstancama
Stanja koja vode oslabljenom imunom sistemu
Faktori rizika
Postoji nekoliko faktora rizika koji povećavaju šanse za nastanak skvamoznog karcinoma kože i oni podrazumevaju sledeće:
Čestu upotrebu solarijuma
Svetlija koža (manje pruža zaštitu od UV zračenja)
Preterana ekspozicija UV svetlosnim zracima
Prethodna lična istorija opekotina
Prethodna lična istorija prekanceroznih lezija kože
Prethodna lična istorija karcinoma kože
Postojanje retkih genetičkih poremećaja
Komplikacije
Rizik za nastanak invazivnog karcinoma kože može biti povećan u slučajevima kada je karcinom izrazito velik ili dublje položan, zahvata mukusnu membranu (usana) ili se javlja kod individua sa oslabljenim imunskim sistemom.
Moguće komplikacije koje nastaju usled prisustva nelečenog skvamoznog karcinoma kože jesu:
Oštećenje zdravog tkiva
Širenje karcinoma kože ka limfnim nodusima ili drugim organima
Letalan ishod
Lečenje
Terapeutske procedure kod skvamoznog karcinoma kože zavise od veličine i lokalizacije tumorske promene, kao i od izraženosti simptoma kod individue.
Kod blažih slučajeva skvamoznog karcinoma kože, primena topikalnih medikamenata i manjih hirurških intervencija može biti preporučena u cilju kompletnog uklanjanja karcinoma kože kao i adekvatnog zarastanja.
Kod ozbiljnijih slučajeva skvamoznog karcinoma kože, lečenje može podrazumevati:
Upotrebu medikamentoznih krema i losiona
Laser terapiju: vid lečenja koji uključuje upotrebu intenzivnih svetlosnih zraka u cilju zaustavljanja rasta karcinoma
Radijaciona terapija: vid terapije koji uključuje upotrebu visoko energetskih talasa (X zračenja) u cilju uništavanja karcinomskih ćelija.
Fotodinamska terapija: vid kombinovanog tretmana sa upotrebom fotosenzitivnih lekova i svetlosti u cilju lečenja superficijalnih promena kože
Krioterapija: vid tretmana koji podrazumeva primenu zamrzavanja karcinomskih ćelija pomoću tečnog nitrogena.
Prosta ekscizija: hirurška procedura koja podrazumeva isecanje karcinomske promene iz kože kao i ponovno suturiranje slojeva kože.
Elektrodisekcija i kiretaža (ED i C): hirurška procedura koja uključuje uklanjanje površine zdravih regija kože kao i bioptiranje instrumentima i ponovno pripajanje baze karcinoma kože sa električnom iglom.
Mohs opertivna procedura: hirurška procedura koja podrazumeva uklanjanje slojeva kože do u zdravo.
Postoji nekoliko preventivnih mera koje mogu pomoći u smanjenju šansi za nastanak i progresiju skvamoznog karcinoma ćelija kože:
Redovno aplikovanje zaštitnih krema tokom godine
Nošenje zaštitne odeće tokom ekstremnog UV zračenja
Izbegavanje solarijuma
Izbegavanje ekspozicije suncu tokom sredine dana kada je UV zračenje najveće
Redovne kontrole kožnih promena u cilju dijagnoze suspektnih promena kao i njihove dalje evaluacije.
